Waarom mulchen?

Kringlooptechniek

Mulchen is een laag van organisch materiaal die op het grondoppervlak wordt aangebracht om het te beschermen en de eigenschappen ervan te verbeteren. Mulchen is in principe een kringlooptechniek. Het bedekken van de bodem met grasresten en bodembedekkers zoals boomschors, houtsnippers en cacaodoppen is een ‘natuurlijke ingreep’. Het organische materiaal stelt immers waardevolle voedingsstoffen terug ter beschikking van de bodem en de bodemorganismen. Door mulch op de grond te laten verteren door het bodemleven, zoals wormen, pissebedden, duizendpoten, bacteriën en schimmels, ontstaat humusrijke grond vol voedingsstoffen voor de planten.

Lucht en vocht

Daarnaast graven wormen gangetjes en wordt de grond daardoor luchtig. Lucht en vocht dringen dan beter door, waardoor overvloedig regenwater makkelijker wegloopt. Een mulchlaag zorgt daarnaast voor een isolerende laag en beschermt de grond tegen vorst, warmte en uitdroging door de wind. Hoe dikker de laag, hoe beter de bescherming. In heel warme perioden (30° en meer) kan de temperatuur van de bodem oplopen tot 50°. Een mulchlaag van +/- 2 cm houdt de bodemtemperatuur gelijk aan de lucht, bij een laag van 8 à 10 cm blijft de ondergrond onder de (te hoge) luchttemperatuur.

In de herfst wordt mulch dan weer gebruikt om de grond te beschermen tegen verwering, uitspoeling en bevriezing, wat essentieel is voor een goede ontwikkeling van de planten in het komende jaar.

Mulchen de moestuin

Sommige moestuiniers verwijderen na de zomer alle aanwezige kruiden, ze spitten de grond om, egaliseren het oppervlak en gaan zo de winter in. Men denkt dat de grond aan het rusten is. De onbedekte grond rust echter niet, maar zakt in. De belangrijkste functie van wintermulch is om de grond van de moestuin te beschermen tegen uitdrogen en bevriezen. Voor wintermulch worden grove mulchmaterialen gebruikt, bijvoorbeeld stro. De dikte van de mulchlaag is best 6 tot 8 cm. Hoe dat het best gebeurt? Na de warme maanden wordt overblijvend kruid verwijderd, de grond losgemaakt, compost aangebracht en de bovenkant bedekt met een laag mulch. Ook in de serre is een laagje mulch een goede ‘investering’.

Mulchen in de siertuin

In hun natuurlijke omgeving profiteren bomen en struiken van een ophoping van organisch materiaal (takjes, bladeren, …) op de (bos)bodem. Maar in de tuin hebben ze te maken met veel hardere omstandigheden, en ook met concurrentie van onkruid en gras in de buurt. Een van de beste dingen die we kunnen doen om de natuurlijke, voedselrijke omstandigheden van de oorspronkelijke omgeving van een boom te herstellen, is ook hier mulchen. Organische mulch, zoals schors en houtsnippers, beschermt niet alleen boomwortels en stimuleert de groei, maar verbetert de gezondheid van bomen en struiken op de lange termijn aanzienlijk.

Mulch als tuindecoratie

Mulch is verkrijgbaar in verschillende materialen en is een van de meest effectieve manieren om planten gezond te houden. Naast organische mulch kunnen we ook kiezen voor anorganische mulch in de vorm van folie, grind en geëxpandeerde klei. Mulch kan du ook als een decoratieve techniek worden beschouwd. Met behulp van deze materialen is het mogelijk om zowel bestaande structuren als structuren die nog in ontwikkeling zijn, om te vormen tot een visueel aantrekkelijk geheel. Met mulch als decor kan men de geometrie van de tuin veranderen, door bijvoorbeeld kronkelende lijnen statischer of net dynamischer maken. Elementen zoals een vroeger minder opvallend bloemenperk, zullen het middelpunt van de belangstelling worden.

Voordelen van mulchen

• Mulch houdt water vast in de bodem: de techniek voorkomt dat zonlicht volledig doordringt en de grond uitdroogt. Het vermindert ook de verdamping van het bodemoppervlak aanzienlijk.
• Mulch reguleert de temperatuur. Het biedt een isolatielaag die de bodem en boomwortels het hele jaar door beschermt tegen hevige schommelingen van het weer.
• Mulch voorkomt bodemerosie en verbetert de bodemstructuur: als schors en houtsnippers op natuurlijke wijze afbreken, komen er allerlei voedingsstoffen en organisch materiaal vrij die de bodem verrijken en vruchtbaarder maken. Mulch bevordert zelfs de groei van wortels.
• Mulch vermindert het aantal ongewenste kruiden aanzienlijk en helpt voorkomen dat ziekteverwekkers de grond binnendringen tijdens besproeien en regenen.
• Mulch voorkomt concurrentie van andere beplante materialen, zodat ook de boomwortels hun deel lucht, water en voedingsstoffen krijgen.

Mulchen heeft dus veel voordelen voor planten, maar is meer algemeen ook bevorderlijk voor de biodiversiteit in je tuin. Verschillende (kleine) dieren en insecten scharrelen graag door de mulch en vinden er schuilplekken, voedsel en bescherming tegen de kou. Ze trekken ook andere dieren aan zodat er terug ‘leven in de tuin’ komt.

Overdrijf niet

Mulchen kan het hele jaar door, enkel in het voorjaar moeten we ervoor zorgen dat de groei van ontluikende planten niet worden afgeremd. Ook na het zaaien is het niet meer dan logisch dat nieuwe planten kunnen ontkiemen en probleemloos doorstoten naar de bovengrond. Mulchen mag dan goed zijn voor het leven in de tuin, overdrijven is nu ook weer niet nodig. De juiste dikte van de mulchlaag is afhankelijk van het mulchmateriaal. De regel luidt: hoe fijner de mulch, hoe dunner het laagje. Er moet ten allen tijde voldoende lucht door de mulch heen kunnen, zodat de laag niet gaat rotten en vergisten. Een laag gras moet dunner worden aangebracht dan stro of een mengsel van bladeren en takken.

Tuinaannemers moeten zich ervan bewust zijn dat meer mulch niet altijd beter is, ook en vooral niet rond de stam van een plant. Jarenlang was 2 tot 3 centimeter de standaard, maar nu er meer wetenschappelijke inzichten zijn, gaan er meer en meer stemmen op om het mulchbed te beperken tot 1 à 1,5 centimeter, vooral dicht tegen de stam. Wanneer de grond dicht tegen de bomen echt bedolven wordt met mulch, ontstaan zogenaamde  ‘vulkaanbomen’ en dat heeft dan weer invloed op hun vermogen om te overleven. Op lange termijn kan het potentiële ziektes uitlokken en de plant zelfs gewoon verstikken.

Onderhoud

Als er voor een organisch materiaal wordt gekozen, zoals schors of houtsnippers, hoeft men zich geen zorgen te maken over het eventueel verwijderen van mulch. Deze materialen ontbinden op natuurlijke wijze en zullen een reeks voedingsstoffen en organisch materiaal afgeven om de grond eronder te verrijken. Controleer wel regelmatig de dikte van de mulch om er zeker van te zijn dat de voordelen volledig behouden blijven. Afhankelijk van het soort mulch, zal het variëren wanneer men moet aanvullen.

Nadelen

In de eerste plaats zijn er organische materialen die niet passen als mulch. Wortelkruiden zijn geen goed idee omdat ze tot de groei en verspreiding van nieuwe onkruiden leien. Voedselresten en groente- en fruitafval laten we ook beter eerst goed laten composteren. Mulch mag dan de groei van ongewenst kruid afblokken, de kans bestaat dat ze ook andere pas gezaaide en pril groeiende planten tegenhouden. Te veel mulch kan de grond verstikken of net een goede groeibodem verstrekken aan niet gewenste kruiden.