Planten we beter inheemse bomen of niet?

Hans Verboven, Natuurpunt: "Soort in functie van plaats en doelstelling"

“In de discussie over het al dan niet planten van inheemse bomen zijn er heel wat nuances. Eerst en vooral wil ik bevestigen dat wat Natuurpunt en andere organisaties stellen correct is: inheemse bomen stimuleren over het algemeen de biodiversiteit. Zijn veel meer dan uitheemse soorten nuttiger voor inheemse fauna. En dan heb ik het zowel over vogels, ongewervelde insecten, schimmels, zwammen … Allemaal nuttige dieren / organismen met een welbepaalde plek in ons ecosysteem. Indien we het hebben over het planten van nieuwe bomen in natuur- en bosgebieden, zou ik altijd opteren voor inheemse soorten die op die plek thuishoren.”

“Maar inheems is voor mij geen dogma. Uitheemse planten zijn niet per definitie uit den boze, zeker niet in een stadspark of tuin. Ze kunnen ook nuttig zijn voor dieren en hebben dikwijls een grote sierwaarde en zijn vaak goed bestand tegen de gevolgen van de klimaatverandering."

Hans Verboven, Natuurpunt

Hans Verboven, Natuurpunt

“En natuurlijk is er nog de kwestie van de klimaatopwarming. De beuk, om er maar één te noemen, heeft het de laatste jaren wel erg zwaar te verduren. Ook de eik ziet af bij lage waterstanden. En zo zijn er nog wel een aantal inheemse soorten die moeilijk aarden in extreme weersomstandigheden, en bijhorende ziektes en plagen. Sommigen opperen daarom al luidop om te kiezen voor Zuid-Europese varianten. Maar op dit moment zijn er voor mij nog te veel ‘waarschijnlijken’ en ‘misschiens’ in deze discussie. De klimaatsverandering is nog een hele zwarte doos waarvan we niet goed weten wat erin zit. De impact van verschillende variabelen zijn op dit moment nog te weinig bekend. Van keuzes die we nu maken, kunnen we - in het geval van een boom - pas binnen enkele decennia weten of het de juiste waren.”

“In dit opzicht is de studie van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) belangrijk. Zij brengen op dit moment in kaart hoe we best inspelen op de klimaatsverandering. Wat we best aanplanten, en wat niet meer. Hopelijk krijgen we snel, op correcte data gestoelde resultaten.”

“In tussentijd is voor mezelf de stelregel: bij nieuwe aanplant in bos- en natuurgebied kies ik altijd voor inheemse soorten. Bij tuinen en parken is de keuze wat mij betreft een afweging van de plek en de doelstelling. Naast natuurwaarde zijn daar klimaatrobuustheid en zelfs het esthetische aspect belangrijke parameters.”

"Belangrijk is dat we nu vooral robuuste ecosystemen bouwen, met een variatie aan planten die goed bestand zijn tegen de extremen én die passen bij de bodem en de locatie, zodat ze gezonde groeikansen krijgen. Indien een inheemse soort daarvoor geschikt is, neem dan bij voorkeur die.”

Franky Vandeputte (Boomkwekerij Udenhout): "De juiste boom op de juiste plaats is de juiste slogan"

“Groen in de stad is belangrijk om het leven er aangenaam te houden. Bomen zorgen voor schaduw, verkoeling en zuiveren de lucht van fijn stof. Ze brengen ook veel fauna naar de stad. Daarnaast geven ze door hun eigen persoonlijkheid en uitstraling - grillig, statig, meerstammig, kroonvorm en open of dichte kroon karakter aan een stad of wijk.

Franky Vandeputte, Boomkwekerij Udenhout

Franky Vandeputte, Boomkwekerij Udenhout

"Maar het groen in onze contreien staat steeds meer onder druk ... De klimaatsverandering laat zich gelden. De laatste jaren zijn een opeenstapeling van extremen. Natte winters, kurkdroge hete zomers, overvloedige regenval, lage waterstanden ... Ziektes en droogtestress zorgden voor veel uitval. En de komende jaren voorspellen geen beterschap. Het is daarom cruciaal om de juiste, klimaatrobuuste boom, met een goede structuur op de juiste plek te zetten."

"Hoewel vol goede bedoelingen, zijn ontwerpers echter niet altijd even doordacht in hun keuzes. Vaak selecteren ze boomsoorten die een bepaalde sfeer creëren. Maar even vaak zien we dat deze zorgvuldig uitgezochte boomsoorten niet aarden op de standplaats, niet stressbestendig zijn, ziektegevoelig ... In plaats van weelderig groen is het resultaat een kale omgeving."

"En er zijn nog uitdagingen. Steden en gemeenten besteden de aanplanting van groen uit aan wegenisaannemers voor wie prijszetting vaak doorslaggevend is. En kwalitatief, duurzaam groenbeheer een stuk lager op de prioriteitenladder staat. Verder zien we ook dat diverse overheden en organisaties aanbevelingen over groen doen die niet altijd de meest doordachte zijn. Zo kan je je, bijvoorbeeld, vragen stellen of het selecteren van 'inheemse' soorten belangrijker is dan het promoten van meer droogtebestendiger groen."

“Belangrijk is het besef dat soort en standplaatsinrichting aan de basis liggen van veel problemen, en niet het klimaat. De juiste boom op de juiste plaats is meer dan ooit de te gebruiken slogan. Doen we dit goed, dan zijn alle bomen klimaatrobuust.”

“Ontwerpers kunnen daarom best werken met ontwerpwaarden die het gewenste beeld omschrijven. Boomeigenschappen zoals grootte en vorm maar ook kroondichtheid, bladvorm en kleur. Rekening houdend met deze eigenschappen, de standplaats én habitat van de bomen, kunnen wij - of andere boomspecialisten - de juiste soort adviseren voor een duurzaam beeld."